جهان به خاطر کم آبی ناگزیر به استفاده‌ از آب فاضلاب برای زراعت و کشاورزی است. اما آیا ما با استفاده از آب فاضلاب برای آبیاری زمین‌های زراعی و تولید غذا احساس راحتی خواهیم کرد؟
 
واقعیت این است که قبلاً این اتفاق رخ داده است، و بیشتر نیاز به استفاده‌ی کنترل شده از آن است تا جوامع از خطرات استفاده از پساب تصفیه شده حفظ شوند.
 
استفاده از آب فاضلاب برای تولید مواد غذایی، در واقع نیازمند مدیریت کمبود آب و هزینه‌های اقتصادی اجتماعی است. رشد سریع جمعیت و تغییرات اقلیمی به طور جدی در بسیاری مناطق، از خاور میانه گرفته تا آفریقا، جنوب شرقی آسیا و آمریکای لاتین، دسترسی به آب را در معرض خطر قرار داده است. جوامع محلی و کوچکتر نیاز فوری به راه‌ حل‌هایی برای حل مشکل کم آبی فزاینده دارند.
 
در صورت مدیریت و استفاده‌ی مناسب، آب فاضلاب می‌تواند مواد مغذی مهمی برای رشد گیاهان فراهم کند و به عنوان جایگزین کودهای معدنی عمل کند. اما این آب تنها پس از تصفیه باید برای اهداف کشاورزی مورد استفاده قرار گیرد. متأسفانه در بسیاری از مناطق جهان، واقعیت غیر از این است.
 
سیاست‌های کشاورزی و آب، به درستی و به اندازه‌ی کافی به خطرات ناشی از استفاده از آب فاضلاب تصفیه نشده برای آبیاری توجه نکرده است. اغلب، مواد خطرناک به شکل فلزات سنگین، آلاینده‌های آلی، عوامل بیماری زا یا باکتری‌های مقاوم به آنتی بیوتیک‌ها در آب فاضلاب وجود دارند. وجود آلاینده‌های نو پدید و باکتری‌های مقاوم به آنتی بیوتیک، سبب شده است تا تصفیه‌ی معمولی آب فاضلاب کافی نباشد و باید به دنبال تکنولوژی‌های پیشرفته در این زمینه بود. این مواد خطرناک در خاک، محصولات و در آب‌های زیر زمینی تجمع می‌یابند و به این ترتیب وارد زنجیره‌‎ی غذایی می‌شوند.
 
اگر شواهد و مدارک کافی از خطرات این آب برای سلامتی انسان و محیط زیست وجود دارد، پس چرا بسیاری از کشاورزان همچنان از آب فاضلاب تصفیه نشده برای آبیاری محصولات خود استفاده می‌کنند؟
 
در کشورهای در حال توسعه، استفاده از آب فاضلاب تصفیه نشده یک مزیت بزرگ دارد و آن رایگان بودن این روش است. این به این معنا است که کشاورزان بدون در نظر گرفتن اقدامات احتیاطی ضروری برای جلوگیری از به خطر افتادن بهداشت و سلامت عمومی، برای آبیاری محصولات خود از آب فاضلاب تصفیه نشده استفاده می‌کنند.
 
در حال حاضر بین 1.5 تا 6.6 درصد از زمین‌های زراعی در دنیا با استفاده از آب فاضلاب آبیاری می‌شوند. در حدود 10 درصد از مواد غذایی در دنیا با استفاده از این روش به دست می‌آیند. اما میزان واقعی آب فاضلاب تصفیه نشده که به صورت غیر قانونی در کشاورزی مصرف می‌گردد، مشخص نیست.
 
روستای مزکیتال در مکزیک، کاملاً با این موضوع درگیر است. توسعه‌ی سریع شهر نشینی و امکانات ناکافی تصفیه و سالم سازی آب، موجب استفاده‌ی کشاورزان روستا از آب فاضلاب تصفیه نشده‌ی شهر برای آبیاری زمین‌های زراعی شده است. برای بیشتر از یک قرن، این روش به رشد و پرورش محصولات قابل فروش با قیمت‌های پایین کمک کرده است.
 
اما این فواید به قیمت در معرض خطر قرار گرفتن سلامت جامعه به دست آمده است. استفاده از آب آلوده برای پرورش محصولات سبب بیماری‌های شدید گوارشی و سرطان در جوامع محلی شده است. در این میان به خصوص نوزادان، کودکان کم سن و سال، زنان باردار، افراد مسن و افراد مبتلا به HIV یا ایدز که نقص سیستم ایمنی دارند، آسیب پذیرتر هستند و در معرض خطر قرار دارند.
 
بالاترین میزان شیوع سرطان کلیه و همچنین عفونت‌های انگلی مانند ژیاردیا در کودکان، در منطقه متعلق به روستای مزکیتال است و این یک یافته‌ی اتفاقی نیست و همه‌ی این‌ موارد در ارتباط با مصرف گسترده‌ی آب فاضلاب تصفیه نشده در کشاورزی این روستا است.
 
عفونت‌های انگلی که از طریق خاک منتقل می‌شوند، توسط گونه‌های مختلف کرم‌ها ایجاد می‌شوند. این عفونت‌ها از طریق تخم‌هایی که در مدفوع فرد آلوده وجود دارد، منتقل می‌گردند. کرم‌های بالغ در روده‌ی فرد آلوده زندگی می‌کنند و روزانه هزاران تخم در روز تولید می‌کنند. در حقیقت در مناطقی که بهداشت ضعیفی دارند، این مدفوع خاک را آلوده می‌کند. در سطح جهان حدود 24 درصد جمعیت جهان، یعنی تقریباً 1.5 میلیارد فرد آلوده با انگل‌های منتقل شده از راه خاک، وجود دارند. این عفونت‌ها به طور گسترده در مناطق گرمسیری یا نیمه گرمسیری شایع هستند، که بیشترین شیوع آن در جنوب صحرای آفریقا، آمریکا، چین و آسیای شرقی است. در این میان، بیش از 267 میلیارد کودک در سن پیش دبستانی و 568 میلیارد کودک در سن مدرسه، در مناطقی با شیوع بالای این انگل‌ها زندگی می‌کنند. کودکانی که دچار این عفونت‌ها می‌شوند، از نظر تغذیه‌ای و جسمی ضعیف هستند.
 
تنها با ایجاد و توسعه‌‌ی راه کارهای سالم سازی و تصفیه‌ی سازگار با محیط زیست، امکان کاهش آلودگی‌های آبی همراه با حفظ فواید مواد مغذی وجود دارد. از سال 1999، گیاهانی جهت تصفیه آب فاضلاب محلی پرورش داده شده است و تالاب‌های جدیدی ساخته شده است که با وجود این که نتایج رضایت بخشی از نظر کیفیت آب تصفیه شده داشته‌اند اما مردم روستا همچنان درباره‌ی فواید آب فاضلاب تصفیه شده شک دارند و مطمئن نیستند.
 
تجربه‌ی کشورهای صنعتی نشان می‌دهد که حتی تکنولوژی‌های تصفیه‌ی آب پیشرفته نیز به سختی با همه خطرات مقابله می‌کنند. وجود آلاینده‌های نو پدید و باکتری‌های مقاوم به آنتی بیوتیک، سبب شده است تا تصفیه‌ی معمولی آب فاضلاب کافی نباشد و باید به دنبال تکنولوژی‌های پیشرفته در این زمینه بود.
 
نیازی به گفتن نیست که این آلودگی‌ها، حتی در غلظت‌های پایین، تهدیدی جدی برای سلامت انسان به شمار می‌آیند. به منظور حفظ سلامت جوامع، ما به تکنولوژی‌ها و کنترل و نظارت سازمان یافته بر آن‌ها نیاز داریم تا از پاسخ‌های سریع و دقیق این دستگاه‌ها مطمئن شویم.
 
این یک حقیقت است که غذای آینده‌ی ما توسط آب فاضلاب به دست خواهد آمد. جوامع محلی مانند روستاییان مزکیتال مکزیک تنها می‌توانند با اقدامات محلی، از خود مراقبت کنند. در سطح وسیع‌تر، همراه با شواهد علمی برای خطری که آب فاضلاب برای سلامت انسان مطرح می‌کند، نیاز است قوانین و سیاست‌های دولتی برای جلوگیری از آن تبیین شود. تنها پس از این امر در جهان ما که در معرض کم آبی است، استفاده‎ی ایمن از آب فاضلاب در کشاورزی یک پیشرفت و توسعه‌ی پایدار محسوب می‌گردد.
 
منبع: سِرِنا کاوسی – کریستین مِیِر - United Nations University